Onze gemeentelijke basisschool Windroos werkt samen met choreograaf Seppe Baeyens. Via wekelijkse dans- en bewegingsateliers kunnen leerlingen zich volledig uitleven en wordt  op een speelse manier gewerkt aan hun sociale vaardigheden. Bovendien komen de kinderen ook in contact met mensen met een beperking van de vzw Zonnelied.

Het gaat om een samenwerking tussen onze GBS Windroos, de vzw Zonnelied en Seppe Baeyens van Atelier Léon.

Wereldburgerschapseducatie

De samenwerking past voor Edith, leerkracht van het derde leerjaar, in het wereldburgerschap dat ze samen met ons schoolbestuur wilt stimuleren bij haar leerlingen. Doordat de leerlingen zich verbinden met mensen die anders zijn dan zijzelf, leren ze dat het oké is om verschillend te zijn. Het resultaat van de wekelijkse ateliers voelt Edith in de klas: ‘Van een verzameling individuen zie ik de klas evolueren naar een groep waarin alle leerlingen zichzelf mogen zijn en waar iedereen rekening houdt met elkaar.’

De verbeelding prikkelen met kunst

Seppes bewegingsateliers worden steeds geopend met enkele yoga-oefeningen. Die gebruikt Edith ook in de klas: ‘Het verhoogt hun focus en het maakt hen rustig.’ Dan prikkelt hij de verbeelding, vaak via een kunstwerk. Eenmaal de verbeelding van de leerlingen is geactiveerd, laat Seppe de leerlingen via eenvoudige oefeningen zelf een choreografie opbouwen. Opvallend is dat er bijna in iedere oefening geobserveerd moet worden: de rol van het publiek is even belangrijk als van de dansers. ‘Door iedere week bewust te moeten observeren, merk ik dat de leerlingen meer oog hebben voor elkaar in de klas,’ zegt Edith. ‘Er is een einde gekomen aan de voortdurende ruzies. Maar belangrijker nog, ik heb talenten ontdekt die ik voor de start van dit project helemaal niet herkende.’

Kortom, een reeks dans- en bewegingsateliers die niet alleen het culturele bewustzijn, maar ook de sociale vaardigheden en de leefwereld van de leerlingen vergroten. En dat via de weg van de verbeelding!

Foto: een bewegingsatelier in de GBS Windroos

De budgetonderhandelingen waren uitzonderlijk moeilijk dit jaar. Vooral de covidcrisis en de extra kosten voor het OCMW zorgen voor financiële moeilijkheden. Bovendien stijgen de lonen door de grote inflatie en zullen de inkomsten dit jaar waarschijnlijk andermaal minder zijn. Dit geldt voor alle overheden, maar raakt armere gemeenten zoals de onze dubbel zo hard. 

Molenbeek is één van de armste gemeenten van België. De inkomsten uit aanvullende belastingen, zoals personenbelasting en onroerende voorheffing, zijn zeer laag in vergelijking met andere Brusselse gemeentes. Molenbeek haalt ook zeer weinig inkomsten uit belasting op kantoorruimtes en tweede verblijven.

Extra ondersteuning voor mensen in armoede

De belangrijkste reden dat het financieel zo moeilijk is in Molenbeek, zijn de uitgaven voor het OCMW. De dotatie aan het OCMW is de afgelopen jaren sterk gestegen, er zijn dus meer mensen in armoede die ondersteuning nodig hebben. In 2018 bedroeg de dotatie nog 27 miljoen euro, ondertussen zitten we in 2022 al aan 34,4 miljoen euro, een stijging van maar liefst 28%. We zien dus ook duidelijk het effect van de covidcrisis, door de lockdowns en de tijdelijke werkloosheid hebben meer mensen beroep gedaan op het OCMW. Bovendien verhoogde de federale overheid het leefloon (op zich een goede zaak), maar schoof ze die kost (ten dele) door aan de gemeenten.

De gemeente heeft ook extra geld moeten uitgeven om de covidcrisis te kunnen beheersen. Gelukkig wordt hiervan een groot deel gedragen door de andere overheden, maar dit heeft toch een grote impact gehad op de werking van onze gemeentediensten. Daarnaast stijgen ook de loon- en energiekosten enorm door de oorlog in Oekraïne en door de sterke stijging van de inflatie. Daardoor verhogen ook andere uitgaven, zoals de subsidies die we geven aan de politiezone of aan de gemeentelijke vzw’s die onze crèches beheren.

Betere voorwaarden voor personeel

Desondanks investeren we in de verbetering van het statuut van ons gemeentepersoneel. Zo worden meer mensen vast benoemd en gevaloriseerd voor hun werk. We voorzien voor het eerst ook maaltijdcheques vanaf 2022. De verbetering van het statuut van ons personeel zorgt natuurlijk ook voor de nodige budgettaire inspanningen, dit is echter een prioriteit voor de verdere professionalisering van onze diensten. Onder andere de kosten voor de pensioenfondsen lopen ook verder op, zo zijn de totale personeelskosten op twee jaar tijd met meer dan 5,5 miljoen euro verhoogd.

Geen extra belastingen voor Molenbekenaren  

Door de moeilijke financiële situatie moeten we steeds zeer harde keuzes maken. Dat is jammer, want eigenlijk hebben we extra steun nodig in heel veel sectoren (netheid, kinderopvang, scholen, bevolkingsdienst,…). Toch blijven extra investeren in onze scholen en zijn de investeringsmiddelen in de begroting even hoog als vorig jaar.

Het goede nieuws is dat we er als gemeente in slagen om steeds opnieuw mooie projecten in te dienen waardoor we veel subsidies binnenhalen. Een prachtig voorbeeld hiervan zijn de investeringen in de Zwarte Vijverswijk, dit gaat om een budget van bijna 30 miljoen euro waarvan slechts een heel klein deel (minder dan 3 miljoen) gefinancierd wordt door de gemeente zelf.

We hebben er bewust voor gekozen om de Molenbekenaren niet extra te belasten. Veel mensen hebben het financieel moeilijk en we zullen in tegendeel zelf extra inspanningen doen om zoveel mogelijk mensen te ondersteunen. Nieuwe inkomsten zullen we vooral halen uit extra parkeerinkomsten door de afschaffing van de blauwe parkeerzones voor bezoekers. Kleine nieuwe taksen zullen ook geheven worden op filmopnames in de gemeente, automatische kassa’s in supermarkten en op de opening van nieuwe snackbars.

We zijn er in deze crisisperiode in geslaagd om een begroting in evenwicht op te stellen zonder daarvoor onze bevolking en personeel te raken. We hopen echter dat het tij dit jaar keert, want het is onmogelijk om dit soort drastische inspanningen te blijven doen zonder dat de burger dit voelt. De onderfinanciering van Molenbeek moet daarom structureel aangepakt worden.

Het aantal plaatsen in het Nederlandstalig onderwijs in Molenbeek is de afgelopen jaren sterk gegroeid. Binnen ons gemeenteonderwijs zijn er op 15 jaar tijd meer dan 40% plaatsen bijgekomen. We doen dus forse inspanningen om zoveel mogelijk kinderen in het Nederlands naar school te laten gaan. Toch moeten we oppassen dat we niet meer aanbod dan vraag creëren, zeker rekening houdende met het structureel lerarentekort.

Tot aan de 2^de Wereldoorlog was Nederlands de voertaal in het openbaar Brussels basisonderwijs. Hierna wint het Frans aan belang en zakt het aantal Nederlandstalige leerlingen naar een historisch dieptepunt in 1984. Het toenmalig Molenbeeks gemeentebestuur besliste om volop te investeren en reclame te maken voor het Nederlandstalig onderwijs. Ook in de rest van Brussel en vanuit Vlaanderen werden er extra inspanningen gedaan om het Nederlandstalig onderwijs te redden. Dit wierp zijn vruchten af met een sterke groei eind jaren 90 en dit werd verdergezet in de 21^ste eeuw.

Molenbeek investeert massaal in onderwijs

De investeringen in Molenbeek zorgen nu nog altijd voor een groei van het aantal leerlingen in het basisonderwijs. Er zijn maar liefst vijf Nederlandstalige gemeentescholen, vijf scholen van de Vlaamse Gemeenschap (GO!) en zeven vrije scholen. Onze gemeentescholen zijn het sterkst gegroeid met 2 volledig vernieuwde scholen (De Knipoog en Ket & Co) en ook uitbreidingen in de andere scholen. In 2005 hadden we in totaal 905 ingeschreven kinderen, in 2020 waren dit er maar liefst 1505 (stijging van 40%). Ondertussen zijn er nog een 50-tal kinderen bijgekomen en komen we stilaan aan onze maximumcapaciteit. Indien we de periode 2005-2020 vergelijken met de toename van Nederlandstalig basisonderwijs het hele Gewest zien we een stijging van ‘slechts’ 16%.

We werken in Molenbeek nauw samen met de Vlaamse Gemeenschap om ook buiten het gemeenteonderwijs extra plaatsen te creëren. Zo werd recent de basisschool Eugene Laermans geopend en wordt er nog een nieuwe basisschool gebouwd op een gemeentelijk stuk grond in de Ulensstraat (in totaal 660 extra plaatsen).

Perspective deed recent onderzoek naar het aantal onderwijsplaatsen in het Brussels Gewest (Franstalig en Nederlandstalig). Hieruit blijkt duidelijk dat meer en meer ouders kiezen voor het Nederlandstalig onderwijs. Dit in combinatie met een enorme bevolkingsgroei tussen 2007-2012 heeft voor een enorme toename van aantal leerlingen gezorgd. Die groei werd door de inspanningen van de Vlaamse Gemeenschap goed opgevangen in het Nederlandstalig basisonderwijs.

Sinds 2014 is de algemene bevolkingstoename in het Brussels Gewest gestopt en is er zelfs een daling ingezet. De problemen die zich nu nog voordoen bij inschrijvingen in het Nederlandstalig kleuteronderwijs hebben dus niet zozeer te maken met een gebrek aan capaciteit, maar eerder met een gebrek aan spreiding van de scholen binnen Brussel. Molenbeek doet bijvoorbeeld een veel grotere inspanning dan andere Brusselse gemeenten. In hoog Brussel zijn er zelfs verschillende gemeenten zonder Nederlandstalig gemeenteonderwijs (Etterbeek, Elsene, Oudergem,…).

Te weinig capaciteit secundair onderwijs

De bevolkingstoename van 2007-2012 zorgt nu wel voor problemen in het secundair onderwijs, er is op korte termijn te weinig plaats om de snelle groei op te vangen omdat verschillende bouwprojecten vertraging hebben opgelopen. Dit wordt normaal opgevangen door de  in totaal 12.500 nieuwe plaatsen die voorzien zijn tegen 2025. Iets meer dan een vierde (3.500) hiervan wordt voorzien in het Nederlandstalig onderwijs.

Molenbeek neemt met de bouw van drie nieuwe Nederlandstalige secundaire scholen andermaal een prominente  plaats in. Op de St-Michelsite openden twee scholen afgelopen schooljaar hun deuren. De scholen bestonden al en verhuisden naar Molenbeek, maar wel met een serieuze capaciteitsuitbreiding van in het totaal 1.167 plaatsen. Het nieuwste project is de bouw van een secundaire school aan het Weststation. De Egied Van Broeckhovenschool voorziet plaats voor 850 leerlingen en opent in september 2023 haar deuren. De nieuwe scholen zijn welgekomen want Molenbeek had nood aan een inhaalbeweging. Tussen 2005 en 2020 waren er in totaal (FR en NDLS) slechts 200 plaatsen bijgekomen. Hierin zat dus nog niet de St-Michelsite en samen met de nieuwe school aan Weststation zal er in de nabije toekomst ongeveer evenveel plaats zijn in het Nederlandstalig onderwijs als in het Franstalig (allebei +- 2500).

Overcapaciteit in 2030?

In 2025 wordt het absolute hoogtepunt verwacht van het totaal aantal leerlingen in het secundair onderwijs. Daarna wordt er net als in het basisonderwijs een daling voorspeld. Toch staan er ook na 2025 projecten gepland om plaatsen te creëren. Volgens Perspective zouden we hierdoor een overaanbod creëren. Vooral in het basisonderwijs zou het overaanbod groot worden en zullen scholen moeten concurreren om hun (nieuwe) klassen gevuld te krijgen.

Het is dus belangrijk dat hiermee rekening gehouden wordt bij toekomstige projecten. Vooral in het kader van het structureel tekort aan leerkrachten moet nagedacht worden of nieuwe scholen echt wel nodig zijn. Want met nieuwe klassen ben je niks als er geen leerkrachten zijn om les te geven.

Er wordt volgens mij beter geïnvesteerd in de renovatie van de reeds bestaande infrastructuur. De kwaliteit van ons onderwijs kan erop vooruit gaan door de bezettingsgraad van de bestaande schoolgebouwen te verlagen. Vooral langs Franstalige kant ligt het aantal leerlingen per infrastructuur vaak te hoog. In Molenbeek zijn we alvast aan een heuse inhaalbeweging bezig en investeren we massaal in de vernieuwing en verruiming van onze schoolinfrastructuur.

Foto: de vernieuwde GBS De Knipoog opende in 2016 haar deuren

De werken voor het nieuwbouwproject van de Franstalige gemeenteschool 13 zijn begonnen. Deze werf is de eerste in een hele reeks renovatieprojecten van gemeentelijke basisscholen. Zo investeren we de komende jaren 30 miljoen euro in de vernieuwing van onze schoolinfrastructuur.

Samen met de Burgemeester Catherine Moureaux gaven we de officiële start van de werken aan school 13 in ‘De Koninckstraat’. Investeren in onderwijs is immers één van onze belangrijkste prioriteiten deze legislatuur en in de nabije toekomst starten ook de werken aan school 1, school 8-9, school 10 en school 11-12.

Een toegankelijke ontmoetingsplek

De huidige basisschool is te klein geworden voor alle leerlingen. In het verleden werden reeds tijdelijke klassen bijgebouwd om het groeiend aantal leerlingen op te vangen, maar wegens een gebrek aan plaats op de huidige site beslisten we om de garage en het gebouw ernaast af te breken. Dit gemeentelijk gebouw was in slechte staat.

Samen met de afbraak van de tijdelijke klassen en het sanitair blok zorgt dit ervoor dat er voldoende plaats zal zijn voor een nieuw schoolgebouw met vier verdiepingen. Het ontwerp van ‘dmvA architecten’ voorziet op de gelijkvloers een polyvalente ruimte met een keuken en sanitaire voorzieningen. Deze ruimte staat open voor de buurt en kan na de schooluren gebruikt worden voor buitenschoolse activiteiten. Doordat er met veel ramen gewerkt wordt, heeft de gelijkvloers een open uitnodigend karakter, wat de link met wijk nog meer zal versterken. Er wordt ook een overdekte buitenruimte gecreëerd.

Acht nieuwe klaslokalen

Op de bovenverdiepingen komen acht nieuwe polyvalente klaslokalen. De klassen zijn georganiseerd rond een vierkante circulatieruimte en ze zijn allemaal voorzien van opendraaiende wanden. Deze wanden geven allemaal uit op de centrale ruimte, waardoor er eenvoudig klasoverschrijdende activiteiten georganiseerd kunnen worden.

Het wordt een duurzaam gebouw met zonnepanelen op het dak. Door een 4-meter brede doorgang langs de linkerkant van het nieuwe gebouw wordt de link gemaakt met het huidige schoolgebouw achteraan de site en de sporthal ‘Beudin’. Deze gebouwen blijven volledig functioneel waardoor de lessen en sportactiviteiten kunnen doorgaan en de kinderen zo weinig mogelijk last zullen ondervinden van de werken. Aannemer ‘De Brandt’ is verantwoordelijk voor de uitvoering van de werken en de totale kostprijs bedraagt 2.770.749,44 euro inclusief BTW. Als alles goed verloopt, zullen de school en de buurt binnen anderhalf jaar gebruik kunnen maken van het splinternieuwe gebouw. Bekijk hier een filmpje van de eerste steenlegging!